Giới thiệu sách mới: THEO DẤU THƯ HƯƠNG II Tạp luận TRỊNH Y THƯ

 

 

Giới thiệu sách mới

THEO DẤU THƯ HƯƠNG II

 Tạp luận

TRỊNH • Y • THƯ

VĂN HỌC PRESS xuất bản, 2025

oOo

 

Lời ngỏ:

 

Căn cứ vào nhan đề cuốn sách đang cầm trên tay, bạn đọc có thể đoán biết cuốn sách này là tiếp nối cuốn tạp luận Theo dấu thư hương xuất bản năm 2022 của tôi.

 <!>

Quả đúng vậy, bởi nội dung cuốn sách vẫn là sự tiếp nối việc đọc sách trong ba năm qua của tôi, một hành trình, đúng hơn, một thói quen tôi gìn giữ được qua bao năm tháng. Trong Lời ngỏ của cuốn sách trước, tôi có sử dụng một trích ngôn của văn hào Gustave Flaubert: “Hãy đọc sách để mà sống!” Nhưng tại thời điểm này, tôi muốn thay vào đó bằng câu nói: “Hãy đọc để biết mình chưa chết”, để quên đi tất cả những điều nhiếu nháo ngoài kia và cả trong lòng, để yêu quý sự cô đơn.

 

Thi hào Octavio Paz của xứ Mexico từng nói, “Chỉ con người mới biết cô đơn.” Đọc sách, như một thái độ đối với cô đơn, không hẳn chỉ đơn thuần là thú vui hay hoạt động trí tuệ, mà còn là sự định hướng nội tâm có chủ đích, một phương cách khẳng định bản thân, chứ không phải trốn tránh thực tại hay tự cô lập. Đọc sách cho tôi cái thú được cô đơn nhưng tôi không cảm thấy cô độc, như văn hào Hemingway từng nói, “Không có người bạn nào chung thủy như một cuốn sách.” Cuốn sách luôn là người bạn đồng hành thân thiết. Tiếng nói của tác giả, người kể chuyện và các nhân vật trở thành những người bạn đồng hành xuyên thời gian và không gian với tôi. Marcel Proust cũng từng nói rằng đọc sách là “phép màu hữu ích của sự giao tiếp giữa cô đơn.” Vì vậy, cô đơn không hề trống rỗng, nó được lấp đầy bởi sự hiện diện của những người khác thông qua sách.

 

Đọc sách đích thực – đọc chậm rãi, suy ngẫm, đắm chìm, và sau đó viết xuống những ý tưởng của mình về cuốn sách – thường đòi hỏi sự cô đơn. Chính trong sự cô đơn, tâm trí có thể nán lại, đặt câu hỏi và tìm ra ý nghĩa. Hình thức cô đơn này không phải sự rút lui tự cô lập, càng không phải sự tự hủy bản ngã, mà là sự gắn kết sâu sắc giữa bản thân với thế giới. Trong một thế giới phi lý luôn bị khuấy động bởi vô vàn điều vô nghĩa, đọc sách trở thành một hành động tĩnh lặng, kháng cự. Nó thể hiện một thái độ phản kháng đối với không-thời-gian; ý nghĩa của nó đằng sau là “Tôi chọn sự tĩnh lặng, tôi chọn không bị cuốn đi.”

 

Đọc sách còn là cuộc đối thoại với chính mình. Trong cô đơn, đọc sách có nghĩa là tự phản chiếu. Những con chữ trên trang giấy khơi dậy những suy nghĩ, ký ức và cảm xúc, mời gọi người đọc bước vào một cuộc đối thoại nội tâm. Đây là lý do tại sao tôi luôn tìm sách để đọc trong những thời điểm khó khăn như hiện đang vướng phải ở buổi hoàng hôn đời người; nó giúp tôi hiểu rõ hơn trải nghiệm nội tâm.

 

Sự cô đơn của việc đọc sách trở thành chất xúc tác cho việc định hình và tái định hình đời sống nội tâm. Đọc sách cũng khiến bật lên những khía cạnh triết học, đặc biệt là sách văn học và triết học, bởi nó giúp chúng ta tiếp cận với những câu hỏi hiện sinh như cái chết, ý nghĩa cuộc sống, tình yêu, sự vong thân. Tính cách đối đầu này chỉ có thể xảy ra trong một tâm trạng quán chiếu cô đơn; nhưng nó giúp ta đối mặt không phải trong tuyệt vọng, mà trong sự thấu hiểu lẫn nhau. Tóm lại, như một thái độ đối với cô đơn, không phải đối đầu lại mà hòa nhập vào, đọc sách không chỉ là hành động đơn độc mà là cách sống trong cô đơn một cách có ý nghĩa. Nó biến cô đơn thành kết nối, dửng dưng thành suy ngẫm, và im lặng thành đối thoại.

 

Như đã thưa trong Lời ngỏ của tập sách trước, tôi không phải con mọt sách, cái đọc của tôi giới hạn lắm, vì tôi chỉ đọc những gì tôi thích, và thích nhất là đọc sách của bằng hữu văn chương. Hai người tôi luôn quý mến và quý trọng trong suốt nhiều năm qua là nhà văn Ngô Thế Vinh và nhà thơ Nguyễn Thị Khánh Minh. Cả hai đều có chỗ đứng rất riêng trong cõi văn, cõi thơ của mình, và giữa họ với tôi có mối giao tình rất quý. Bởi thế chẳng có gì ngạc nhiên tôi dành khá nhiều câu chữ ưu ái trong tập sách cho hai vị ấy.

 

Ngoài ra, tôi cũng dành nhiều tình cảm tốt đẹp cho các nhà văn, nhà thơ khác như Đỗ Hồng Ngọc (tức Đỗ Nghê), duyên, Lê Chiều Giang, Vũ Thư Hiên, Khuất Đẩu, Nguyễn Đức Tùng. Các tác phẩm của họ đã để lại dấu ấn rất lớn trong trái tim tôi.

 

Riêng trường hợp nhà văn Khuất Đẩu thì là cái duyên, bởi tuy nghe danh tiếng ông từ lâu nhưng tôi chưa bao giờ có duyên đọc trọn vẹn một tác phẩm nào của ông, và cũng chưa từng một lần gặp gỡ. Thế rồi tình cờ tôi được một người bạn cho mượn tập truyện của ông, và tôi đã nghiền ngẫm đọc để có bài viết trong cuốn sách. Khi bài viết xuất hiện, ông đã biên cho tôi một lá thư viết tay chí tình. Điều đó khiến tôi ấm lòng, vì biết tuy xa cách cả một đại dương nhưng vẫn có thể có những tâm hồn cùng chia sẻ với nhau về những điều gì đó trong cuộc nhân sinh.

 

Tôi cũng thích đọc sách lịch sử, nhưng chính những chuyện xảy ra bên lề lịch sử hay bị chính sử gạt sang một bên, bôi xóa, bóp méo, khiến tôi cảm thấy thôi thúc muốn nói lên cảm nghĩ của mình. Kết quả là những bài viết như Sự lãng quên, Tiếng nói như là kết nối giữa hiện tại với quá khứ.

 

Đặc biệt trong tập sách này, ngoài những bài viết về văn học nghệ thuật, tôi có hai bài viết về khoa học kỹ thuật. Điều này không lạ, bởi thời sinh viên, tôi theo học ban Khoa học, và sau khi ra trường, tôi lăn lộn gần như suốt cuộc đời đi làm kiếm cơm trong các tập đoàn công ty công nghệ điện tử cho đến khi về hưu gần đây. Khoa học, nhất là Vũ trụ học, vẫn là đề tài cho tôi tìm đọc hằng ngày.

 

Từ năm 2021, tôi cộng tác với Việt Báo Daily News, một cơ sở báo chí của cộng đồng người Việt hải ngoại tại Miền Nam California, với bút danh Trịnh Khải Nguyên-Chương. Trong số những bài báo có tính cách thông tin, tôi chọn ra được vài ba bài đắc ý để in chung vào tập sách.

 

Nói chung, tập sách không có một chủ đề nhất quán, thậm chí, nó là khá lan man, từ chủ đề này nhảy sang chủ đề khác một cách tùy tiện, tùy hứng. Nhưng nhờ vậy, theo tôi, nó đỡ nhàm chán, vốn là một trong những lý do chính khiến người đọc ngày càng ít đi.

 

Với cuốn sách, tôi hy vọng tạo được nhịp cầu thông cảm giữa tôi và bạn đọc. Một lần nữa, tôi xin bày tỏ lòng tri ân đến tất cả những tác giả có trong tập sách, đã cho tôi nguồn cảm hứng viết những dòng chữ này.

 

Trịnh Y Thư

(2025)

(Tác giả gởi)