Donald Trump: một năm nhìn lại ngày bầu cử 05.11.2024 - Nguyễn Tiến Cường

 

Ngày 05.11 một năm về trước, Donald Trump đã hứa hẹn với người dân Mỹ một nước Mỹ tốt đẹp hơn. Gần mười tháng sau khi nhậm chức, ông đã thay đổi đất nước – nhưng theo đa số, khoảng 2/3, quả thật có sự thay đổi, nhiều là khác nhưng không phải theo hướng tốt đẹp hơn mà ngược lại.

 <!>

Người dân Mỹ đã giật mình, không tin vào mắt khi nhìn bảng giá hàng hóa tiêu thụ, nhất là thực phẩm, rồi họ nhận ra có một điều gì đó không bình thường khi lễ Tạ Ơn (Thanksgiving) sắp tới. Họ dụi mắt rồi nhìn lại để nhận ra rằng một pound (435gr) gà tây (turkey) có giá hơn 2 $, đắt hơn 25 cent so với năm trước.

Sự tăng giá này, dĩ nhiên một phần là do dịch cúm gia cầm đang hoành hành ở Mỹ. Tuy nhiên, giá hàng hóa, đặc biệt ở nhiều siêu thị và trong các cửa hàng bán lẻ đã tăng đáng kể.

Điểm sơ qua một số mặt hàng chính, làm một phép tính đơn giản, dễ dàng nhận ra thịt bò tăng 15%, cà phê tăng 21%…,giá điện, nước tăng vọt tại nhiều tiểu bang, quần áo hóa trang cho lễ hội ma quỷ (Halloween) đắt hơn năm ngoái rất nhiều. Nhiều thành phố, quận lỵ không còn thấy đông đảo trẻ em đi xin kẹo như những năm trước. Một số người cảm thấy chóng mặt, nhức đầu khi nghĩ đến quá tặng cho bạn bè, thân nhân vào dịp Giáng Sinh.

Theo thống kê, tỷ lệ lạm phát hiện nay ở mức 3%, và theo phân tích của Moody’s – hãng xếp hạng tín nhiệm -, một gia đình trung bình ở Mỹ phải chi thêm khoảng 200$ mỗi tháng cho cùng một loại hàng hóa so với một năm trước.

Nói ngắn, gọn – nước Mỹ hoàn toàn không ở trong thời kỳ hoàng kim mà Tổng Thống Donald Trump đã hứa với người dân Mỹ vào buổi tối ăn mừng chiến thắng trong cuộc bầu cử ngày 05.11 năm 2024 “Chúng tôi sẽ phục hồi đất nước cường thịnh trở lại. Đất nước chúng ta đang cần sự tái thiết, sự tái thiết khẩn cấp”.

Lời tuyên bố của Donald Trump, đắc cử lần thứ hai sau gián đoạn 4 năm: ” Chúng ta sẽ xây dựng lại biên giới, sẽ sửa chữa mọi thứ đang bị hư hại trên đất nước này”. “Nước Mỹ đã trao cho chúng ta một sứ mạng cao cả và quyền lực chưa từng có trước đây để thực hiện điều đó. Chiến thắng chính trị trong cuộc bầu cử vừa qua là chiến thắng mà đất nước chúng ta chưa từng chứng kiến trước đây. Đây thực sự sẽ là thời kỳ hoàng kim.”

Thành tích các chính sách của Donald Trump so với thực tế vào tháng 11 năm 2025, nói một cách nhẹ nhàng, lịch sự, không muốn dùng chữ “cứt bò – bullshit” là không có gì đáng kể.

Danh sách vi phạm pháp luật, coi thường hiến pháp của Donald Trump và nội các rất dài. Mặc dù vậy có một điều Trump đã làm đúng với lời hứa quan trọng nhất khi tranh cử: – nhập cư bất hợp pháp gần như không còn, biên giới với Mexico đã bị đóng cửa.

Những cuộc truy lùng người nhập cư bất hợp pháp do tay sai của Trump dưới sự lãnh đạo của Kristi Noem – bộ trưởng an ninh nội địa – đã diễn ra hung hăng, tàn bạo. Ước tính  khoảng 500.000 người đã bị bắt, hầu hết bị trục xuất hoặc giam giữ trong các trung tâm dành cho người nhập cư bất hợp pháp chờ trục xuất.

Tuy nhiên, theo sự điều tra của báo chí, nhiều người chờ đợi bị trục xuất đã bị giam giữ trong những điều kiện vô nhân đạo, bị hành hạ, nhục mạ. Có khoảng 70% không hề phạm bất cứ tội gì, mặc dù Donald Trump luôn tuyên bố các đặc vụ của ông đang truy bắt tội phạm và những kẻ phạm tội hình sự nghiêm trọng.

Cách hành động tàn bạo, khắc nghiệt, vi phạm nhân quyền khi truy bắt di dân bất hợp pháp, coi thường tòa án, bất chấp quốc hội…hiện nay đã trở thành một dấu ấn đặc trưng của chính quyền Trump.

Danh sách vi phạm luật pháp, hiến pháp của Trump và nội các rất dài, chỉ xin trích một vài điểm chính:

-Phớt lờ quốc hội, coi thường hiến pháp, ngang nhiên gạt bỏ hệ thống tam quyền phân lập. Trump dẹp bỏ mọi tổ chức giám sát độc lập, sa thải hàng ngàn nhân viên liên bang, làm suy yếu cơ chế điều hành chính phủ để dễ dàng thao túng.

-Không hề quan tâm đến những phán quyết của các tòa án liên bang, kể cả phán quyết của Tối Cao Pháp Viện.

-Khởi kiện các trường đại học, các tổ hợp, tập đoàn và các cơ quan truyền thông, đồng thời muốn cấm tuyệt đối việc đưa tin mang tính chỉ trích, phê phán cá nhân cũng như những chính sách của Trump và nội các.

Trump sử dụng Bộ Tư pháp và FBI làm vũ khí để trả thù các đối thủ chính trị. Thông qua một bản ghi nhớ của tổng thống, Trump tuyên bố những người bất đồng chính kiến ​​là khủng bố hoặc đồng lõa khủng bố. Trump ra lệnh trực tiếp cho Bộ trưởng tư pháp Pam Bondi truy tố cựu giám đốc FBI James Comey, Bộ trưởng tư pháp của tiểu bang New York Letitia James…

-Trump tìm cách quân sự hóa chính trị nội bộ, biến quân đội thành lực lượng vũ trang của mình, triển khai vệ binh quốc gia chống lại người dân Mỹ ở các thành phố lớn như Portland, Chicago, Los Angeles…

-Xóa bỏ sự trung thực, công bằng, an toàn của hệ thống bầu cử bằng cách đưa ra câu hỏi về thẩm quyền của tiểu bang, yêu cẩu hủy bỏ luật bầu cử qua thư – điều ngay chính Trump và gia đình cũng sử dụng, đồng thời thúc đẩy các tiểu bang đỏ như Texas vẽ lại bản đồ phân chia khu vực bầu cử (Gerrymander) để có lợi cho đảng Cộng Hòa kiếm thêm ghế trong quốc hội.

-Đối ngoại, Trump không có đường lối rõ ràng, chỉ làm túy hứng, sáng nắng chiều mưa, mai lại nắng. Chính sách quan thuế đối với Trung Quốc, Âu Châu, Canada, Mexico…thay đổi liên tục. Từ 15% lên 100%, rồi đe dọa lên 150% sau đó rút xuống như mức cũ, tùy theo các quốc gia này đối xử với Trump ra sao. Nhiều người nhận ra rằng mục đích các cuộc áp thuế của Trump chỉ có mục đích thủ lợi cá nhân hơn là cho nước Mỹ. Gia đình Trump đang làm giàu, kiếm được hàng tỷ đô la qua các thỏa thuận quan thuế mà nhiều quốc gia kể cả EU phải buộc lòng chấp nhận.

-Lời hứa chấm dứt chiến tranh giữa Nga – Ucraine trong 24 giờ khi tranh cử hoàn toàn thất bại. Kế hoạch 20 điểm cua Trump về vùng cận Đông đang phá sản. Donald Trump – người vỗ ngực tự hào là nhà kiến thiết hòa bình thế giới đang đe dọa triển khai quân đội, tấn công các nước Venezuela, Mexico, Nigeria cùng lúc gây hỗn loạn, bất an trong nước Mỹ bằng các cuộc đưa quân đội, vệ binh quốc gia đến các thành phố đang bình yên trong nước Mỹ như Portland, Chicago, Washington D.C.

Các cuộc thăm dò ý kiến của Pew Research Centers vào cuối tháng 10 cho thấy mức độ tín nhiệm sự lãnh đạo của Trump giảm xuống thê thảm. Trong 5.500 người được hỏi. 62% cho rằng nước Mỹ đang đi lạc hướng, 65% nhận định là kinh tế đang bị suy thoái, 60% nói rằng đường lối đối ngoại của Trump đã thất bại hoàn toàn.

-Tỷ lệ thất nghiệp hiện ở mức 4,3%, đang có chiều hướng tăng lên, đặc biệt tỷ lệ thất nghiệp của giới trẻ từ 20-24 tuổi là 9% – một con số đáng báo động. Trong lúc đó phí tổn cho bao hiểm sức khỏe (BHSK) đã tăng vọt vì chương trình trợ giúp đã ngưng từ ngày 01.11.2025. Hợp đồng bảo hiểm sức khỏe cho một người có thu nhập trung bình sẽ tăng từ 7.000$ lên 25.000$/ năm. Hơn thế nữa, sang năm 2026 sẽ có khoảng 18 triệu người không còn BHSK.

Những hứa hẹn của Donald Trump sau khi chiến thắng bầu cử 2024 rằng “ông sẽ làm cho đất nước cường thịnh trở lại” cho thấy đó chỉ là một lời mỵ dân. Giá gà tây tăng vọt chỉ là một dấu hiệu nhỏ bé của một chính sách đang tàn phá nền tảng nước Mỹ về đủ mọi mặt kinh tế, ngoại giao, quân đội, an sinh xã hội…

Tuy nhiên, ông Trump cũng đã giữ được 2 điều trong lời hứa khi tranh cử:

1. Dú chưa chận đứng hoàn toàn, tình trạng nhập cư bất hợp pháp vào Mỹ ở biên giới phía Nam với Mexico đã giảm đáng kể. Con số người nhập cư bất hợp pháp bị lực lượng ICE ngăn chận tại biên giới trả về Mexico từ đầu năm đến nay là 202.000 người. (2)

2. Lo sợ không còn được Mỹ bảo vệ, các nước trong NATO tại cuộc họp tại Den Haag đã thông báo, sẽ đồng loạt tăng ngân sách quốc phòng đến năm 2035 lên 5% tổng sản lượng quốc gia BIP (Brutto Inland Product). Một điều mà các đời Tổng thống Mỹ trước đây đã nhiều lần thúc giục nhưng không thành công.

Nguyễn Tiến Cường.

(1) https://www.zdfheute.de/politik/ausland/trump-thanksgiving-bilanz-kommentar-100.html

(2) https://www.bbc.com/news/articles/cp8wd8938e8o